Speculaas eet je niet alleen op Sinterklaasavond. Daar zijn speculaasjes veel te lekker voor. Ik heb dit jaar voor Sinterklaas de Zweedse variant van speculaaskoekjes gemaakt, genaamd pepperkakor.

Koek als medicijn

Als je ooit in Zweden op vakantie bent geweest, dan ken je ze vast. Die kleine dunne koekjes die qua smaak veel op speculaas lijken. Pepparkakor vertaal je als peperkoekjes. Ze zouden zo heten omdat er vroeger ook peper in ging. Het verhaal gaat ook dat ze lang geleden (we spreken rond 1500) zelfs aan koning Hans door zijn arts als medicijn voorgeschreven zouden zijn, om zijn humeur te verbeteren. Geef mij zo’n dokter, die koekjes als medicijn voorschrijft …

Speculaas dag

Op 9 december viert Zweden pepparkakans dag. Bij mijn weten bestaat er in Nederland nog geen speciale speculaas dag, dus misschien moeten we de negende december als speculaas dag adopteren. Als je zo lang kan wachten dan, want er is natuurlijk niks op tegen om deze lekkere speculaaskoekjes te bakken wanneer je zin hebt.

Het ontstaan van peperkoek

De eerste pepparkakor werden volgens overlevering in Zweden in de 14e eeuw gebakken. Er ging toen een scala aan kruiden in, waaronder peper, maar ook cederolie, anijs, venkel en sinaasappelschil. Pepparkakor werden in die tijd vaak gebakken door de nonnen en inderdaad als medicijn verkocht, vanwege alle kruiden die erin zaten. De koekjes zouden kalmerend werken, en goed voor de spijsvertering zijn.

Pas in de 18e eeuw verschenen er recepten van peperkoekjes, en konden steeds meer mensen de lekkere koekjes zelf bakken. Hoe precies de associatie met kerst is ontstaan, is zover ik weet niet duidelijk.

Een andere kerst-traditie in Zweden is om van peperkoek deeg een peperkoekhuis te maken. In 2009 is als reclamestunt zelfs een peperkoekhuis op ware grootte gebouwd, tentoongesteld in het station van Stockholm. Dan moet je je buik flink vol eten hoor!

Pepparkakor

Ik wilde al een tijdje Zweedse peperkoekjes in een koolhydraatarme versie bakken. En dit leek me het beste moment van het jaar om dat te doen. Vlak voor Sinterklaas, voor degenen die dat vieren, maar ook bedoeld voor kerst, het andere grote decemberfeest. Maar zoals gezegd, je kunt deze koekjes het hele jaar door bakken en eten, geen probleem!

In Zweden zijn pepparkakor een must bij de fika, het koffiemoment-met-iets-lekkers-erbij. Je vind ze daar in allerlei smaakjes, maar ik ben voor de originele versie gegaan. In Zweden gaan er pepparkakskryddor in, een kruidenmix van kaneel, gember, kruidnagel en kardemom. Dat lijkt best veel op de Nederlandse speculaaskruiden, en die heb ik dus gekozen. Zweedse speculaaskoekjes dus!

Ik heb flink geëxperimenteerd voordat ik tevreden was met het resultaat. Eerst werden de koekjes te dik, dan te brokkelig, en dan weer te slap. Maar uiteindelijk heb ik een combinatie van meel gevonden waarover ik tevreden was. Het eindresultaat is niet exact hetzelfde als de originele pepparkakor, maar dat kan ook niet als je glutenvrij, vegan, én koolhydraatarm bakt. Ze komen in ieder geval héél dicht in de buurt, en zijn super lekker!